Yatak Yarası (Bası Yarası) Nedir, Pansuman Nasıl Yapılır?

yatak yarası

Yatak Yarası (Bası Yarası) Nedir, Pansuman Nasıl Yapılır?

Doktorunuz yatak yarası olup olmadığını ve yaranın ne kadar kötü olduğunu belirlemek adına cilde yakından bakacaktır. Yaranızın seviyesini belirli bir aşamaya kadar sınıflandırmaya çalışacaktır. Yaranın evresini belirlemek sizin için en iyi tedavi yönteminin uygulanmasına yardımcı olur. Ayrıca genel sağlığınızı değerlendirmek için kan testi de isteyebilir.

Doktorun sorabileceği olası sorular:
Yatak yaraları ilk olarak ne zaman görülmeye başladı?
Ağrının derecesi nedir?
Daha önce hiç yatak yarasıyla karşı karşıya kaldınız mı?
Şu an ne tür bir bakım uygulanıyor?
Pozisyon değiştirme sıklığınız nedir?
Medikal olarak hangi teşhis koyuldu ve şu anki tedavi yöntemi nedir?
Günlük beslenme, diyet ve sıvı alımınız nedir?

Yara bakımı ve bası yarası, alanında uzman olan yara bakımı eğitimli yardımcı sağlık personelleri ve hekimler tarafından verilmelidir. Olumsuz durumlarda hastanın yarasının bulunduğu uzuvu ve yaşamını aksi yönde etkileyecek hatalı tedavilerin yapılabileceğini unutmayın.

Bası yaralarının belirtileri nelerdir?

Bası yaralarının şiddetine bağlı olarak değişken aşamaları vardır. Tekerlekli sandalye kullanan hastaların üzerinde bası yaralarının gelişme riski daha yüksektir:
-Kalça, kuyruk sokumu
-Omurga
-Kürekkemiği
-Bacak kolların arkası

Bası yarası veya yatak yarası dört evreye ayrılır:

yatak yarasi evreleri e1538046749299
Yatak yarası veya bası yarası evreleri görseli. Fotoğraf Kaynağı: www.uh.edu

Birinci evre: Cilt kızarık görünür ve dokunulduğunda sıcaktır. Kaşıntı hissiyatı olabilir.
İkinci evre: Renksiz bir şekilde ağrılı açık yaralar ya da kabarcıklar görülebilir.
Üçüncü evre: Cilt yüzeyinin altındaki doku hasarına bağlı olarak krater benzeri bir görünüm oluşabilir.
Dördüncü evre: Ciltte muhtemelen ciddi enfeksiyon görülebilir. Kaslar, kemikler ve hatta tendonlar görülebilir.
Enfeksiyon kapmış bir yaranın iyileşmesi çok daha uzun sürer ve bu enfeksiyon vücudun farklı bölgelerine yayılabilir.

Yatak Yarası Tedavisi

Yatak yarası tedavisi ciltte etkilenen bölge üzerindeki baskıyı azaltmak, yaraları inceltmek, ağrı kontrolünü sağlamak, enfeksiyonu önlemek ve iyi beslenmeyi içerir.

Tedavi İçin Gerekli Ekip

Yara bakımı tedavisi genellikle oldukça disiplinli bir yaklaşım gerektirir:

  • Tedavi sürecini ve planını denetleyen bir hekim
  • Yara bakımında uzmanlaşmış bir evde bakım doktoru veya evde bakım hemşiresi
  • Yaraları yönetmek için bakım desteği sağlayan hemşire veya tıbbi asistanlar
  • Hareketliliğin iyileştirilmesine yardımcı olabilecek bir fizik tedavi uzmanı
  • Beslenme ihtiyaçlarınızı izleyen ve iyi bir diyet öneren diyetisyen
  • Cilt hastalıklarında uzmanlaşmış bir dermatolog
  • Bir sinir cerrahı, ortopedik cerrah veya plastik cerrah

Yatak Yarası Basıncının Azaltılması

Bir yatak yarası tedavisinde ilk adım yaraya sebep olan basıncı ve sürtünmeyi azaltmaktır. Stratejiler şunları içermektedir:

  • Yeniden Konumlandırma
    Eğer yatak yarası varsa, sık sık pozisyon değiştirin, hastanın konumunu değiştirme sıklığı bulunduğunuz yüzeyin durumuna ve kalitesine bağlıdır. Genellikle bir tekerlekli sandalye kullanıyorsanız, her 15 dakikada bir yükü değiştirmeyi ve saatte bir pozisyon değiştirmeyi deneyin. Eğer hasta kişi sürekli yataktaysa iki saatte bir pozisyon değiştirin.
  • Destek Yüzeylerini Kullanma
    Savunmasız cildi koruyacak şekilde uzanmaya veya oturmaya yardımcı olacak özel yatak, minder ve yastık kullanın.

Yaraların Temizlenmesi ve Sarılması

Yatak yarası için bakım ve tedavi yaranın ne kadar derin olduğuyla alakalıdır. Genellikle, bir yaranın temizlenmesi ve pansuman süreci şunları içerir:

  • Temizlik. Etkilenen cilt ciddi hasara uğramamışsa nazik bir şekilde temizleyip, yıkayıp kuru kalması sağlanmalıdır. Her kıyafet değişiminde açık yaralar su veya tuzlu su ile temizlenmelidir.
  • Bandaj yerleştirmek. Bandaj yarayı nemli tutarak iyileşmeyi hızlandırır. Aynı zamanda enfeksiyona karşı bir bariyer oluşturur ve yaranın çevresini kuru tutar.
  • Hasarlı Dokuları Çıkarmak. Yaraların düzgün bir şekilde iyileşmesi için hasar görmüş, ölü veya enfekte dokulardan arındırışmış olması gerekir. Hasarlı bir dokunun çıkarılması için bir dizi yöntem gerekir, bunun için doktorunuzdan yardım almalısınız.

Yara Bakımı İlaçları ve Diğer Müdahaleler

Diğer tıbbi müdahaleler şunları içermektedir:

Ağrıyı kontrol altına alacak ilaçların kullanımı. Birtakım ilaçlar ağrı azaltmakta etkilidir, bu ilaçlar hakkında bilgi almak için doktorunuza danışmalısınız. Bu tip ilaçlar yara bakımı öncesi veya sonrasında oldukça yardımcı olabilir.

Enfeksiyona karşı savaşan ilaçlar. Diğer tedavilere cevap vermeyen enfekte yaralar bazı antibiyotikler kullanılarak tedavi edilebilir.

Sağlıklı bir diyet seçimi ve iyi besleme yara iyileşmesini hızlandırabilir.

Ameliyat
Yara tedavisinde diğer tüm yöntemlerin işe yaramadığı, iyileşemeyen büyük yaraların kötüye gittiği bir durumda cerrahi operasyon gerekebilir.

Açık yara nedir?
Açık yaranın ana komplikasyonu enfeksiyon riskidir. Yara alanı karanlık, kuru veya daha da derinleşirse enfeksiyon riskiniz olabilir

Yara nasıl iyileşir, yara iyileşmesinin aşamaları nelerdir?

Yaranın iyileşme aşamaları organize bir şekilde ilerlemekte ve dört süreç izlenmektedir; hemostaz, inflamasyon, proliferasyon ve olgunlaşma. Yara iyileşmesinin aşamaları belirgin aralıkta ilerlemesine rağmen, yaralar hastanın iç ve dış koşullarına bağlı olarak gerileyebilir veya ilerleyebilir. Yara iyileşmesinin dört aşaması:

Hemostaz Aşaması
Hemostaz, yaranın pıhtılaşma yolu ile kapanma sürecidir. Kan vücuttan sızdırıldığında hemostaz başlar, hemostazın ilk adımı kan damarlarının daralması sonucu kan akışının kısıtlanmasıdır. Daha sonra trombositler kan damarındaki bölünmeyi kapatmak için birbirine yapışır. Son olarak, pıhtılaşma oluşur ve trombositten oluşan tıkacı moleküler bir bağlaç liflerle güçlendirir.

İnflamatuar Aşama
İltihap yaranın iyileşmesinin ikinci aşamasıdır, hasar gören kan damarlarına sızarak bölgesel şişmeye neden olan hasardan hemen sonra başlar. İltihap hem kanamayı kontrol altına alır hem de enfeksiyonu önler.  Sızan sıvı hücrelerin iyileşmesi ve onarılmasına izin verir, inflamatuar faz boyunca hasar gören hücreler, patojenler ve bakteriler yaradan uzaklaştırılır.

Proliferatif Aşama
Yara iyileşmesinin proliferatif aşaması kolajen ve hücre dışı matristen oluşan yeni bir dokuyla yara yeniden oluştuğunda gerçekleşir. Bu aşamada yeni dokular oluştuğunda yara daralır. Buna ek olarak, granülasyon dokusunun sağlıklı olabilmesi, yeterli oksijen ve besin alabilmesi için yeni bir kan damarı ağının kurulması gerekir.

Olgunlaşma Aşaması
Yara iyileşmesinin yenilenme aşaması da denir. Bu olgunlaşma evresi kolajen doku tip 3’ten tip 1’e yeniden modellenmesi ve yaranın tamamen kapanmasıyla sonlanır. Yarayı onarmak için kullanılan fakat artık gerek duyulmayan hücreler apoptoz veya programlanmış hücre ölümüyle giderilir.

Yaraya iyi gelen şeyler nelerdir?

İyi beslenme iyileşme için gereklidir. İyileşme sürecinde, vücutta artan miktarda kalori, protein, A ve C vitamini ve bazen çinko gerekir.

Sağlıklı beslenme hedefleri
İhtiyacınız olan tüm kalorileri, proteinleri, vitaminleri ve mineralleri almak için çeşitli yiyecekler tüketin. Vücudunuz yaraları etkin bir şekilde iyileştirebilmek için çeşitli besin maddelerine ihtiyaç duyar. Ne yediğiniz vücudunuzdaki yaranın ne kadar hızlı iyileşeceğini belirleyen en önemli faktörlerden biridir.

Yara bakımı pansumanı nedir, pansuman nasıl yapılır ?
Pansuman
, bir doktor, hemşire, bakıcı ve/veya hasta tarafından yaranın iyileşmesine yardımcı olmak, enfeksiyon kapmasını veya komplikasyonlar gibi başka sorunları önlemek için kullanılır. Yara pansuman malzemeleri yarayla doğrudan temas edecek şekilde tasarlanmıştır. Pansuman yaranın türüne, ciddiyetine ve konumuna bağlı olarak çeşitli amaçlara hizmet eder. Enfeksiyon riskini azaltmanın en önemli işlevi olmasının yanı sıra kanamayı durdurup pıhtılaşmanın oluşmasına ve diğer iyileşme süreçlerinin başlamasına yardımcı olur.

Hidrokolloid sargı yanıklar, hafif ila orta derecede yaralar, nekrotik yaralar, basınç ülserleri ve venöz ülserlerde kullanılır.

Hidrojel sargı ise aşırı miktarda ağrılı, sıvı ve nekrotik yaralarda, basınç ülserleri, ikinci derece veya daha yüksek yanıklarda ve enfeksiyon içeren yaralarda kullanılır.

Aljinat sargılar orta ve yüksek miktarda yara drenajında, venöz ülserlerde, 3 veya 5. Seviye ülserlerde kullanılır.

Kolajen  yara sargısı yatak yaraları, ülserler, kronik yaralar, cerrahi yaralar, ikinci derece veya daha yüksek yanıklar ve geniş yüzeyli yaralar için kullanılabilir.

Yatak yarası veya bası yarası sürecinin daha çabuk iyileşmesini engelleyen faktörler nelerdir?

Ölü doku (nekroz): Ölü dokular ve yabancı maddeler iyileşme sürecini etkiler.

Enfeksiyon: Açık yaralar bakteriyel bir enfeksiyon sonucu gelişebilir, vücut yarayı iyileştirmek yerine enfeksiyonla başa çıkmaya çalışır.

Kanama: Kalıcı kanama yaranın katmanlarını sürekli ayrı tutacak, birleşmesini önleyecektir.

Mekanik hasar: Örneğin sabit olmayan, yatağa bağlı bir hastanın sürekli basınç ve sürtünme oluşma riskiyle karşı karşıyadır.

Diyet: Besin değerleri bakımından zayıf yiyeceklerin seçilmesi yaralı bölgeyi C vitamini, çinko ve protein gibi yarayı iyileştirmede etkili besin öğelerinden mahrum bırakabilir.

Tıbbi durumlar: Diyabet, anemi ve bölgeye kan akışını kısıtlayan bazı vasküler hastalıklar veya bağışıklık sistemini etkileyen bozukluklar yaranın iyileşmesini geciktirebilir.

Yaşlılık: Yaşlılarda yatak yarası veya bası yaralarının iyileşmesi daha uzun sürebilir.

İlaçlar: Bazı tıbbi durumların tedavisinde kullanılan ilaçlar veya tedaviler vücudun iyileşme sürecini etkileyebilir.

Sigara içmek: Sigara kullanımı iyileşmeyi engeller ve komplikasyon riskini artırır.

Varisli damarlar: Kısıtlı kan dolaşımı ve şişme cildin parçalanmasına ve kalıcı ülserasyona neden olabilir.

Kuruluk: Havayla temas halindeki yaraların (bacak ülseri gibi) iyileşme olasılığı daha düşüktür. Deri hücreleri ve bağışıklık hücreleri gibi iyileşmeye dahil olan çeşitli hücrelerin nemli ortama ihtiyacı vardır.

Havayla temas halindeki bası yarası veya yatak yarası daha çabuk iyileşir mi?

Çoğu ebeveyn ve hemşirenin yara tedavisinde zamana bağlı bir yaklaşımı vardır: temizleyin, kanamayı durdurun ve sonra biraz hava almasına izin verin.  Tıbbi kaynaklarda anlatıldığı üzere bu yaklaşımın amacı enfeksiyon olasılığını azaltmak ve iyileşme sürecini hızlandırmaktır. Fakat yıllar ilerledikçe araştırmalar birçok kişinin küçük kesikler ve yaralanmalarda uyguladıkları bu yöntemin yanlış olduğu anlaşılmıştır. Uzmanlara göre bir yarayı havayla temas ettirmek korkunç bir hatadır, çünkü hücrelerin ölmesine yol açan kuru bir ortam oluşturur.

Yapılan birkaç çalışma yaraların nemli ve üzerinin örtülü tutulduğunda kan damarlarının çok daha hızlı bir şekilde yenilendiğini ve enfeksiyona neden olan hücre sayısının açık bırakılan yaralara göre daha hızlı azaldığını göstermekte. Yarayı nemli tutmak ve en az beş gün süreyle örtmek yapılabilecek en iyi uygulamadır.

Ayrıca antibakteriyel merhem uygulaması da yaygın bir hatadır, bu merhemler yaranın nemli kalmasına neden olabilir ancak kontat dermatit adı verilen şişme ve alerjik reaksiyonlara neden olabilir. Günde iki kez uygulanan vazelin oldukça etkili bir çözümdür.

Bu makaledeki yatak yarası veya bası yarası bilgileri kişileri tanı ve tedaviye yönlendirme amacı taşımaz. Tanı ve tedaviye yönelik tüm işlemlerinizi doktorunuza danışmadan uygulamayınız. İçeriklerde Acıbadem Mobil Sağlık’ın tedavi edici sağlık hizmetlerine yönelik bilgiler yer almamaktadır.

Acıbadem Mobil Evde Bakım Yara Bakımı Ekibi

Acıbadem Mobil evde bakım ekibi, hastaneye gelemeyen veya mümkün olmayan kişilerin evlerine veya bulundukları yere giderek yara bakımını gerçekleştirir. Acıbadem Mobil evde bakım ekibi ve yatak yarası bakımı yapan yara bakım ekibinin bir diğer görevi de çoğunlukla yatağa bağımlı olan bu hastaların yakınlarını ve bakıcılarını eğiterek, yeni yara açılmasını önlemektir.

 

Daha fazla bilgi için:
Acıbadem Mobil: 0216 445 44 44

*Blog yazıları ve içerikleri sadece bilgilendirme amaçlıdır. Blog yazılarında tedavi yerine geçen sağlık hizmetlerine yönelik bilgilere yer verilmemiştir. Teşhis ve tedavi için mutlaka doktorunuza danışınız.