Fizik tedavi yöntemi deyince aklımıza genellikle ne geliyor? Acıbadem Mobil Evde Fizik Tedavi ekibinde çalışan lisanslı fizyoterapistlerimiz tarafından hazırlanan en popüler 10 fizik tedavi yöntemi yazımızla konu hakkında sizleri bilgilendirmek istedik.

Uzman hekiminiz tarafından tanısı koyulmuş ortopedik, nörolojik, pulmoner vb. rahatsızlıklarınız veya ameliyat sonrası veya öncesi rehabilitasyon gereksinimleriniz için birçok kez başvurduğunuz fizyoterapistler, yaşam kalitenizi arttırmak ve mevcut ağrılarınızı minimuma indirmek için çeşitli fizik tedavi yöntemleri kullanmaktadırlar. Fizik tedavi, fonksiyon ve metobolizmanın düzenlenmesi, ağrıların azaltılması ve özellikle fonksiyonel bağımsızlığın sürdürülmesi amacıyla çeşitli hasta gruplarına (sporcu, sedanter, geriatri, pediatri, engelli vs.) uygulanabilir.

Fizik tedavi sırasında fizyoterapistlerin en yaygın kullandığı yöntemler manuel terapi, ultrason, magnetoterapi, tecar terapi, elektroterapi, hidroterapi, bantlama, lazer ve egzersizdir. Bu tedavi yöntemleri her fizik tedavi sırasında fizyoterapist tarafından rutin olarak uygulanan tedavi yöntemleri değildir. Kişinin hastalığına veya ihtiyacına göre fizyoterapist tarafından belirlenir.

1. Manuel Terapi

Fizik tedavi yöntemi deyince akla ilk gelen manuel terapidir. mobilizasyon, manuplasyon, konnektif doku masajı, myofasyal gevşetme teknikleri, lenf drenajı ve tetik nokta (trigger point) terapisi gibi el ile uygulanan tedavi yöntemlerinin genel adıdır. Manuel terapi, bu konuda eğitim almış fizyoterapistler tarafından eklemlere veya ilişkili yumuşak dokulara uygulanan pasif hareketlerden oluşur. Patolojiye uygun özel teknikler sayesinde uygulanan bölgedeki kan akımını ve hareketi arttırarak lokomotor sistemden kaynaklanan ağrıları azaltır.

2. Yüzeyel Sıcak ve Soğuk Uygulamalar

Fizik tedavide yüzeyel ısıtıcılar kan dolaşımını, ağrı eşiğini yumuşak doku elastikiyetinive metabolik aktiviteyi arttırma amacıyla kullanılır. Ayrıca ağrı ve kas spazmını azaltırken doku iyileşmesini olumlu yönde etkiler. Genellikle kronik patolojilerde kullanılır. Fizik tedavide soğuk uygulamanın amacı, hücresel metabolizmayı, ağrıyı, kas spazmını, kan dolaşımını azaltmak, hücre dayanıklılığını artırmak ve inflamasyon sürecini yavaşlatmaktır. Genellikle akut rahatsızlıklarda ve ameliyat sonrası konnektif dokunun iyileşmesi için kullanılır.

3. Elektroterapi

Çeşitli frekanslardaki elektrik akımının fiziksel etkilerinden tedavi amacıyla yararlanılması elektroterapi adını alır. Kronik veya akut ağrılı hastalıklarda dolaşımı arttırmak, ödemi azaltmak ve analjezi oluşturmak için kullanılan bir yöntemdir. Direkt düşük şiddette bir akım oluşturarak duyu sinirlerinin uyarılması ile ağrı taşınması bloke edilir. Genel olarak süresi 20-30 dk dır.

4. Egzersiz

Egzersiz tedavisi fizyoterapi kliniklerinin en önemli parametresidir. Fizyoterapistinizin hazırlayacağı fonksiyonel rehabilitasyon egzersiz programı ile zayıf bölgelerinizi kuvvetlendirerek, daha sağlıklı bir kas iskelet sistemine sahip olabilirsiniz. Postür analizi sonucunda kişiye özel programlanan fonksiyonel rehabilitasyon egzersizleri ağrılar sebebiyle bozulan fonksiyonlarınızı geri kazandırır, kan dolaşımı artırarak doku hasarının iyileşmesini hızlandırır günlük yaşam aktivitelerinizdeki bağımsızlık düzeyinizin artmasını sağlar. Egzersiz reçetesi kişiye özeldir. Yaşlı, çocuk, sporcu gibi farklı fiziksel özelliğe sahip bireylerde egzersiz süresi, şiddeti, türü değişkenlik gösterir.

5. Bantlama

Fizik tedavi yöntemi olan klinikte bantlama koruyucu ve düzeltici olmak üzere iki amaç için kullanılır. Bunun için elastik (kinesiotape, dynamic tape vs) veya rijit (atletik tape, flaster) bantlar kullanılır. Koruyucu amaçlı bantlama yaralanmalardan sonra anatomik hareketlerin kısıtlanması veya sportif aktivitelerde eklemlerin korunması amacıyla uygulanır. Bu amaçla yapılan uygulamalarda eklemler üzerine genellikle rijit bant, yumuşak doku üzerine ise elastik bant tercih edilir.

Profesyonel sporcularda yaygınca kullanılan renkli ağrı bantları (kinesiotape) elastik bant sınıfına girer ve daha çok ağrıyı azaltma ve fonksiyonu koruma amaçlı uygulanır. Düzeltici bantlama ise kişinin postüründeki dizilim hatalarını biyomekaniksel olarak düzeltme amacıyla kullanılır (skolyoz, kifoz, basış hataları, diz kapağının yanlış hareket paterni vs). Bu uygulamada patolojiye uygun olarak her iki çeşit bantlama kullanılabilir.

6. Ultrason

Ultrason (ultra-sound) insanın işitebileceği seslerden çok daha yüksek frekansa sahip ses dalgalarıdır. Fizyoterapide yumuşak dokular üzerine uygulanan terapatik ultrason dokuda mekanik titreşim (vibrasyon) sağlar. Ses dalgaları ayarlanan parametreye göre dokular tarafından absorbe edilirken, termal ve non-termal etkiler ortaya çıkarır. Ortaya çıkan etkiler dokunun absorbsiyon özelliğine, uygulama süresine, uygulama çeşidine (kesikli, sabit ultrason) bağlı olarak değişir.

Ses dalgalarının mikromasaj etkisi ile patolojik dokunun dolaşımı artar ve ağrıları azalır. Son dönemlerde cryo- ultrason gibi cihazlar soğuk ve ultrasonun etkilerini birleştirerek tedavi etkinliğini arttırmıştır.

7. Hidroterapi

Hidroterapi suyun kaldırma kuvveti, hidrostatik basınç, direnç gibi fiziksel özelliklerinden yararlanarak eklem mobilitesini, kan dolaşımını, aerobik kapasiteyi arttırarak ağrıları azaltmak amacıyla kullanılır. Fizyoterapistler tarafından kişiye özel hazırlanan hidroterapi egzersiz programı havuz içi veya whirpool gibi girdaplı su banyosu içinde uygulanabilir. Bu tedavi lokomotor sisteme ve suyun rahatlatıcı etkilerinden dolayı kişinin psikolojik durumuna olumlu katkılar sağlar.

8. Magnetoterapi

Fizyoterapide tedavi amaçlı kullanılan magnetoterapi pulsasyonlu (titreşimli) manyetik alan tedavisi şeklindedir. Titreşimli manyetik alan tedavisi hücre zarı fonksiyonlarının düzenlenmesi, dolaşımın arttırılması, inflamasyonun azaltılması, kas spazmlarının azaltılması, yara iyileşmesinin hızlandırılması ve analjezi etkileri için fizyoterapistlerin sıkça kullandığı bir yöntemdir.

9. Tecar Terapi

Diyatermik terapinin bir çeşidi olan Tecar terapi, organizmanın doğal onarım süreçlerini uyaran ve motor iyileştirme süresini kısaltan bir terapidir. Cihazın sağladığı elektromanyetik enerji- doku etkileşimi yoluyla, mikro-hiperemi içeren iyonik bir akışa yol açmaktadır. Böylece ödem ve inflamasyon azalır. Aktif olarak kaslar, venöz lenfatik sistem vb gibi su içeriği bakımından zengin yumuşak dokular üzerinde etkilidir.

10. Lazer Terapi

Uyarılmış radyasyon yayılımı ile ışığın güçlendirilmesi anlamına gelmektedir ve güçlendirilen bu ışık Fizik tedavi alanında tedavi amaçlı olarak kullanılabilmektedir. Lazer tedavisi dokularda önemli bir ısı artışı oluşturmayacak kadar düşük dozlardadır. Bu yüzden lazer uygulaması sırasında hastalar uygulanan bölgede çok az bir ısı artışı hissedebilirler veya hiçbir şey hissetmeyebilirler.

Lazer uygulaması hastalarda yara iyileşmesi, çeşitli kas-iskelet sistemi hastalıkları, fibromyalji / myofasial ağrı sendromu, lateral / medial epikondilit (tenisçi dirseği / golfçü dirseği), karpal tünel sendromu, artritler, kronik ağrının giderilmesi gibi birçok hastalıkların tedavisi için kullanılabilmektedir.